Louis-Jean-François Lagrenée (1724-1805)

De voorgestelde persoon op dit portretminiatuur is de schilder Louis Jean Francois Lagrenée (1724-1805). Als leerling van Carle van Loo won Lagrenée de prix de Rome van de Academie Royale in 1749. Hierop verbleef hij kort in Rome. In 1755 werd hij toegelaten tot de Academie met een schilderij dat qua techniek en kwaliteit werd vergeleken met Guido Reni. Later werd zijn bijnaam “de Franse Albani” vanwege de overeenkomsten met het werk van de Italiaanse zeventiende -eeuwse meester Francesco Albani. van 1760 tot 1762 was hij directeur van de Academie in St Petersburg en vervulde hij opdrachten voor het Russische hof. Teruggekeerd in Parijs werd hij Professor-Rector aan de Academie en kreeg hij vele belangrijke opdrachten.
Critici en met name Denis Diderot vonden echter zijn kleinere werken en met name hele kleine kabinet schilderijen veel krachtiger. Diderot vond in zijn kritiek op de salon van 1763 al dat Lagrenée in zijn grote doeken minder zijn kwaliteit tot zijn recht liet komen dan in zijn hele kleine.

Het portretminiatuur kan dus heel goed door Louis Lagrenée zelf geschilderd zijn. Belangrijk argument daarvoor is dat de gelijkenis met het zelfportret nu in Helsinki geschilderd in de jaren 50 van de 18de eeuw zeer groot is. Mogelijk is dit doek gezien haar herkomst al in St Petersburg achtergebleven toen Lagrenée daar verbleef in 1760-62 en heeft de schilder zelf een handzame  herinnering aan zijn eigen portret op 28 jarige leeftijd vervaardigd.

Het schilderijtje is namelijk volgens de 18de -eeuwse traditie feitelijk geen miniatuur maar alleen een heel klein schilderij, geschilderd door een technisch uiterst bekwaam schilder.
Opmerkelijk is de wijze waarop de schilder is geportretteerd. niet zoals gebruikelijk in de 18de eeuw in de miniatuurportretkunst op ivoor in een miniatuurtechniek maar op metaal in een schilderkunst techniek.
Het schilderen van grote portretten is iets anders dan het schilderen op miniatuurformaat. een portret van zeg 1 meter bij 70 cm is ca 15x groter dan een gemiddeld miniatuurportret. de afstand om iets dergelijks te bekijken is derhalve ook anders. een miniatuurportret dient op de hand gehouden te worden een dicht bij het gezicht beken te worden. dat betekent een grote aanpassing in het toepassen van schildertechniek omdat bij miniaturen veel gedetailleerder moet worden geschilderd. Daarom zijn er zeer weinig schilders die ook miniaturen vervaardigden of miniaturisten die ook schilderden. Het woord miniatuur voor portret miniatuur is niet afgeleid van het formaat van het schilderij maar van de techniek, het werken in miniatuur.

Een Franse monografie over Lagrenée uit de jaren 80 beschrijft uitputtend het werk van deze meester. Deze miniatuur komt er niet in voor omdat zij aan de auteur toen niet bekend was.
Opmerkelijke zaken die een rechtvaardiging van de toeschrijving  verklaren zijn dat Lagrenée niet alleen grote, maar ook kleine en zeer kleine schilderijen heeft vervaardigd. Door sommige lexica wordt hij derhalve ook als miniaturist opgenomen.
Hoewel Lagrenée een lijst bijhield van schilderijen die hij heeft vervaardigd (Bibliotheek Nationale Paris) is het onmogelijk om het miniatuur hierop terug te vinden. De beschrijvingen zijn te summier bovendien neemt hij schilderijen vervaardigd voor zijn vertrek naar St Petersburg niet op en mogelijk was het miniatuur toen al ontstaan. Wat opvalt aan dit miniatuur is de drager, deze is van metaal. Voor een miniatuur niet vreemd maar voor een Frans schilderij in de achttiende eeuw wel. Behalve bij Lagrenée die blijkens zijn lijst van eigenhandig gemaakte schilderijen, diverse vooral kleinere werken op koper en ander metaal heeft vervaardigd.

Literatuur:
Diderot, Essais sur la peinture Salons de 1759, 1761, 1763 (Ausgabe 1984), S. 205-207
Marc Sandoz, Les Lagrenée, Paris, 1984
Joseph Assémat-Tessandier, Louis Lagrenée (1725-1805), Parijs, 2022, p. 232