Vier Hollandse Louis XIV tuinvazen

Set van vier tuinvazen op een vierkant basement daarboven een geschulpte zich naar boven toe  verjongende ronde voet met cirkelvormige ringen erboven. de onderzijde van de vaas is gedecoreerd met bladvormen  en een geweven band.  De vazen zelf zijn  gesierd met putti. Het overstekende deksel is getooid met bladvormen en lobben  waarboven een ronde geschulpte knop.
Dergelijke tuinvazen hebben een zuivere sierfunctie. De tuinornamenten zijn onder het deksel massief en hebben hun vaasfunctie volledig verloren. Het model van dit type vaas vindt zijn oorsprong in Romeinse grafurnen die dienden om as van voorouders te bewaren. Toen men in de renaissance tuinen ging opsieren met antieke bodemvondsten werden deze urnen als kunstvoorwerpen tussen de beelden geplaatst.

Ook in Holland kwamen deze sierlijke tuinvazen in de tweede helft van de zeventiende eeuw in de mode en ontstond er vraag naar de productie van marmeren tuinvazen geïnspireerd op de Romeinse modellen, vermoedelijk in navolging van de Fransen. Dit is ook zichtbaar op schilderijen uit die tijd, waar dergelijke vazen vanaf dat moment een veelvoorkomend motief vormen, zoals bijvoorbeeld op de grote jachtstillevens van Jan Weenix (1640-1719).

Uiteraard wilde men met de tuinvazen niet alleen rijkdom en smaak, maar ook kennis van de antieken en Rome uitstralen. Tuinvazen behoorden daarom tot de meest prestigieuze tuinornamenten. Onder invloed van Daniël Marot werden de vazen nog sierlijker en werden zij als architectonisch element niet enkel meer in tuinen maar ook binnenshuis opgenomen. Paleis het Loo in Apeldoorn toont hier diverse voorbeelden van.

Onze tuinvazen zijn versierd met putti. Putti zijn in de kunst kleine kinderfiguurtjes, meestal naakt met en zonder vleugels. Het woord stamt uit het Italiaans waar putto afgeleid van het Latijnse putillus knaapje betekent.  Putti werden gebruikt voor allegorische voorstellingen maar ook vaak voor puur decoratieve doeleinden. Daarnaast belichamen zij vaak speelse personificatie van de goden uit de antieken. Putti werden in de zeventiende eeuw kindertjes genoemd. Een prentreeks van Gerbrand van den Eeckhout uit omstreeks 1640-55  met spelende putti heeft als op het titelblad als welluidende titel: Eenige ordonnantie van verscheyde aerdige kindertjens. Kindertjes in de kunst stonden ook voor de onschuld en het speelse. Daardoor kon de kunstenaar kinderen bepaalde zinnebeeldige boodschappen laten zeggen zonder de beschouwer te beledigen.  
 
Deze tuinvazen zijn te verdelen in paren.  Twee met het thema water en twee met het thema land.  De vazen zijn duidelijk gebaseerd op de beroemde marmeren plaquettes van François Duquesnoy (1597-1643) en op beelden uit de tuinen van het paleis van Versailles.

In 1694 verscheen in Parijs de eerste editie van het Recueil des statues, groupes, fontaines, termes, vases, et autres magnifiques ornements du chateau & parc de Versailles, van Simon Thomassin. Een tweede editie verscheen in 1695 in Amsterdam. Een Nederlandse vertaling verscheen in de achttiende eeuw, waarmee de populariteit van dit werk wordt bevestigd. Beelden en fonteinen worden in prent weergegeven. Een opvallend voorbeeld met betrekking tot onze vazen, is een prent van een tuinvaas zonder deksel met de titel “ieux d’ enfants”; kinderen die aan het spelen zijn.

Een andere opvallende afbeelding uit deze publicatie, is een fonteinsculptuur met zeepaard en cherubijntjes. Het is niet uitgesloten dat de beeldhouwer in dit toen modieuze boek heeft gekeken voor inspiratie. De kinderen die spelen met een bok doen direct denken aan de plaquettes van François Duquesnoy, die zeer bekend waren en veel navolging vonden in de schilder- en beeldhouwkunst vanaf de tweede helft van de 17e eeuw.  

Thematisch zou je kunnen stellen dat het hier om twee paar gaat die bij elkaar horen. Twee vazen met voorstelling op land en twee vazen met voorstellingen op water.
Goden ontbreken op de vier vazen. Er zijn alleen kindertjes met vissen en zeepaarden en kindertjes met een wijnton, een bok en druiven te zien.  
Waar de laatste elementen vaak terug te zien zijn op vereringen van Bacchus, oogst of Ceres de godin van de landbouw, zijn de eerste vaak te zien in combinatie met de triomf van Neptunus.  

Een thematisch verband tussen de twee paren vazen is giswerk. Gedacht kan worden aan het verhaal van Neptunus en Ceres waarbij Neptunus zich vermomt als paard.  De god van de zee versiert zo de godin van de landbouw. Op een prent van Bernard Picart uit 1708 is te zien hoe cherubijntjes rond het paard dwarrelen terwijl het paard om Ceres heen ligt. De verbinding tussen de vazen van aarde en water zou dan liggen in het vlak van liefde.  

De vier vazen zijn afkomstig van het kasteel Mouchy-le-Chatel in Noord Frankrijk. Het kasteel stamt oorspronkelijk uit de renaissance, maar onderging in de loop der eeuwen vele transformaties en werd vergroot en aangepast aan de smaak en behoeften van de toenmalige bewoners. De eerste aanpassingen werden gedaan door de familie de Maricourt in de zestiende eeuw, waarna het huis in de eerste helft van de zeventiende eeuw overging op de eerste duc de Noailles. Via overerving kwam het kasteel uiteindelijk terecht bij de hertogen van Mouchy, tevens behorend tot het huis van Noailles. In de tweede helft van de negentiende eeuw onderging het huis een zeer grondige transformatie onder leiding van architect Hyppolite Destailleur met hulp van de beeldhouwer Michel Lienard en Mathurain Moreau. Niet alleen het kasteel zelf werd verbouwd, ook de inrichting van het interieur en de tuinen werd grondig herzien. Hiervoor werden aanzienlijke aankopen gedaan bij de Parijse kunst- en antiekhandelaren. Redelijkerwijs kan gesteld worden dat ook deze vier vazen in die periode hun gang naar het kasteel gevonden hebben.