Anselm Feuerbach (1829-1880)

Gezicht op Subiaco

Dit schilderij in warme geel- en bruintinten toont ons een gezicht op het plaatsje Subiaco, net buiten Rome, met op de voorgrond een in het oog springende rotspartij. De rotsen hangen vervaarlijk boven een donkere afgrond en lijken gedragen te worden door kronkelende wortels. Achter de zonbeschenen rotsen staat een boom. De rest van het tafereel bevindt zich in de achtergrond en toont ons aan de linker zijde enkele gebouwen van het plaatsje Subiaco en enkele daarboven uittorenende cipressen, en aan de rechter zijde van de boom zien we een heuvel met tevens enkele cipressen.

Anselm Feuerbach werd geboren in Speyer in 1829 en begon zijn opleiding aan de Kunstacademie van Düsseldorf en studeerde verder aan de academie in München. Hij vervolgde zijn studie in Antwerpen in het atelier van de Vlaamse historieschilder Gustave Wappers. Hij maakte enige naam als portrettist en werkte in die tijd voornamelijk in de stijl van de oude meesters. In 1855 vertrok hij naar Italië en kwam hij via Venetië en Florence in Rome terecht. Vanaf dit moment kenmerkt zijn werk zich door een klassiek classicistische stijl, sterk beïnvloed door Michelangelo en Rafaël. Feuerbach stond bekend om zijn misantropische houding. Hoewel zijn werk verzameld werd door de hoogste kringen, leed hij onder een sterk gevoel van gebrek aan erkenning. Mogelijk had dit te maken met zijn classicistische schilderstijl in een tijd waarin het impressionisme sterk in opkomst was en zijn werk snel uit de mode raakte.

Dit schilderij met de rotspartij stamt uit de tijd dat hij net is aangekomen in Rome. In de oeuvrecatalogus uit 1991 van Jürgen Ecker wordt het werk vergeleken met een ander schilderij met rotspartijen dat gedateerd is 1857. In de verhandeling van Hermann Uhde-Bernays uit 1913 wordt het schilderij omschreven als zijnde gemaakte in 1856. Gezien de herfstachtige stemming in het schilderij en het feit dat Feuerbach pas in 1856 aankwam in Rome moet het om het najaar van dat jaar gaan.
 
Hoewel de kleuren van het schilderij warm en uitnodigend zijn, doet de voorstelling toch wat onthutsend aan. Het uitzicht op het dorp wordt versperd door een grote rotspartij die maar net boven een afgrond lijkt te blijven hangen. Mogelijk kan het vreemde landschap worden geïnterpreteerd als een weerspiegeling van Feuerbachs stemming. Ten tijde van zijn aankomst in Rome leed hij aan syfilis waarvoor hij werd behandeld. Meerdere elementen in het schilderij duiden op een mogelijk naderend einde. Naast het rotsblok dat in een gevaarlijke positie hangt, zijn er de vreemd kronkelende wortels en de cipressen die, vanwege hun aanwezigheid op afbeeldingen van het paradijs, geassocieerd worden met de eindigheid van het leven op aarde en de hoop op een leven na de dood.

Literatuur:
Hermann Uhde-Bernays, Feuerbach: des Meisters Gemälde in 200 Abbildungen — Klassiker der Kunst in Gesamtausgaben, Band 23: Stuttgart, Berlin, 1913, p. 167, afb. 144
Jürgen Ecker, Anselm Feuerbach; Leben und Werk, München, 1991, p. 168-169, afb. 253